... Skrenuvši sa dunava malo u  desno i drumom prateći reku timok zalazi se dublje u ... ...

        

NAKIT IZ GROBNICE

        Via militaris jednim delom svog puta prati reku Timok. Na brdima  iznad reke, malo skrajnute od puta, pravljene su  palte i vile.
     Za vreme tetrahije (vladivne četvorice) u blizini mesta koje se  danas zove Šarkamen, u blizini Negotina, rimski car Maksim Daja je podigao velelepni kompleks. Maksim daja je želeo da u rodnom mestu ostavi trag za života koji će predstavljati njegovu veličinu i moć. U blizini se nalazila monumentalna žene koja je pripadala sestri iperatora Galerija i majka Maksima Daje. Ta carska palata je jedna od samo četiri carskih palata koje se nalaze van rima.



Felix  romulijana se nalazi u blizini današnjeg grada Zajačara. Samo mesto na kom se nalazi primamljivo je za život još od praistorije, vrhunac postiže kao carska palata imperatora Galerija i svoj život nastavlja kao srednjevekovni grad.  Dioklecijanov zet i rimski car Gaj Valerije Maksimus Galerijus počinje iygradnju modernog za to vreme grada i naziva ga po majci Romulijana. I ako je sam grad izgledao veoma raskošno palata nija nikada završena. Hrišćanskoj crkva dobija grad od rimskih careva u četvrtom veku.  Tokom petog veka varvari razararaju grad  i u šetom veku Justinijan I obnavlja kao pograničnu tvrđavu.
   Deo umetničkih dela koja su krasila grad je preživeo do danas. U gradu je bila Velika raskošna palata koja je dominirala gradom, dva paganska hrama  i tri Hrišćanske crkve. Podni mozajici koji su krasili podove građevina se smatraju najboljim ostvarenjem kasnoantičkog doba u evropi. Tu lepotu su krasili moćni bedemi i 20 utvrđrnih kula. ...



... Ova dva velepna grada jedan blizu Via militarisa a drugi ipak malo zaklonjeniji su još jedan od ukrasa ovog druma u kojem se svaki putnik koji ga je video bio oduševljen ...

.

             ... Vojnik koji je bio car, Car koji je bio mudar je mogao da pokori ceo svet ...

       ... Rimljani su voleli mačem uz pomoć politike da osvajaju nove teritorije, ali voleli su i da ih pretvore p rave male rajeve za uživanje.

       Među rimskim građanim bilo su veoma popularna turistička putovanje radi zabave. Odlazili su da obilazili su čuda prirode, velepne graditeljske spomenike, mesta na kojima su se odigrali važini događaji. Takođe jedan od razloga za putovanje rimskih građana u daleke provincije je bila trgovina. Trgovina se na novo osvojenim teritorijama uspostavljal zajedno sa rimskom administrativnom upravom. Da bi se olakšalo kretanje vojske a samim tim i trgovine kao prateće pojave osvajanjim gradili su se putevi ili koristili prirodni. Jedan od njih je bio Dunav.

        Legenda o caru koji je pre XIX vekova prolazio ovim krajevima se održala do danas. To je legenda o caru koji je svatio da jedino ako bude sjedinjen sa sv.ojim narodom i vojskom biće upamćen za uvek. Marko Ulpije Nerva Trajan je bio čovek koji. i ako je živeo i ponašao se kao običan legionar. trudio se da ostavi trag u vremenu i prostoru u kom se nalazio. Znao je biti lukav sa senatom i strog sa vojskom, baš to je bilo ono što je dovelo do toga da Trajan bude jedan od retkih vladara koji je potpuno potčinio Dakiju.
     
       " Biću poštovan kad Dakiju učinim rimskom provincijom i Dunav i Efruat pređem mostom." 
                                                                                              Marko Ulpije Nerva Trajan
      
Najveći antički most na svetu je sagredio Car Trajan. Most je spajao dve obale dunava, dve rimske provincije Meziju i Dakiju. Sagrađen je u Đerdapskoj klisuri na mestu koje se nalazilo blizu današnjeg Kladova, most je projektovao jedan od najvećih rimskih arhitekata tog doba Apolodor iz Damaska.  Dužina mosta je iznosila preko 1 000 metara što ga je činilo najdužim mostom na svetu. Na desnoj obali se nalazio Pontes, vojni kastrum sa moćnim Kulama, koji je služio za odbranu mosta. Mesto na kom se ovaj monumentalni most nalzi je bilo vrlo pogodno za njegovu izgradnju, U tom delu toka reka Dunav je bila plitaka i mirana. Most je građen tako što je jedan rukavac bio pregrađen  pa su na isušenom dnu pravljeni stubovi a zatim isto je urađeno i sa drugim rukavcem. Most je bio od kamena imao je 20 stubova dimenyija 19mX34m i bili su upravno postavljeni sa tokom reke. Temelji stubova su bili od veoma tvrdog cementa i sljunka utisnutog u malter iznad kog su postavljani redovi opeke, drvene grede su postavljane umakrsno u kvadratnoj formaciji da bi se postigla što veća čvrstina.
       Most koji je stajao iznad Dunava i služio rimu da preko njega ide u osvajanja postao je most preko kog su varvarska plemena dolazila u pljačkaške pohode. Rimska imperija koja je stvorila tako velelepnu građvinu morala je da je sruši da bi se zaštitila.

         Kao veličavanje ljudske snage uma uz moćni Dunav kog su oivičavale kamene litice u znak zahvalnosti Caru za put koji je uklesan u stenama inda njega je uklesana Trajanova tabla. Na tabli se nalazio veoma živi simbolički prikaz i tekst koji je pisao u 6 redova

          Imperator cezar, sin božanskog Nerve,

          Nerva Trajan Avgus, Pobedbik nad Germanima.
          veliki pontif, četvrit put postavljen za triuna,
          otac domovine, konzu po treći put,
          planine je isklesao i postavio grede
          od kojih je ovaj put napravljen      ...








  ... Via militaris prestaje da prati Dunav ko ušća u timok i tu počinje sasvim nova vrsta putovanja ...

Dunav

                                     

        ... Jedna reka puno vode koja tece ...

        ... Via Militris je u raznim oblicima ostao jedan od najbitnijih puteva, koji je covek napravio, u ovom delu sveta. Ali ima još jedan put koji je priroda napravila a ljudi su ga iskoristili, Dunav.

            Dunav je kao prirodna tvorevina koju je teško preći predstavljao idealnu granicu za veliko Carstvo, limes je uz reku polako nicao i postajao nešto više od vojnih naselja. Počinjalo je od vojnih logora koji su polako prerastali sve velelpniji gradovi često sa jakim trgovačkim i vojnim lukama. Rimski carevi su davali najveći stepen autonomije kao izraz dobre volje i blagonaklonosti prema lokalnim gradvima. I ako je rimska uprava
     Rimljani su  imali praksu ko uspostavljanja administracije na novo osvojenoj teritoriji prilagode situaciji. Teritoriju mzije su podelili  civitas  kojiima su često upravljali lojalni lokalni kneževi ili vojni prefekati. Kao stanovnici podunavlja kao i celog Balkana pominju se Trikornjani, Pikenezi, Dardanci, Mezi, Skupi, Ulijani ... mnogi iz ovih plemena s zajedno služili u rimskoj vojsci što se vidi iz nadgrobnih spomenika rimskih legionara. Na dunavu su nastali gradovi Singidunum, Margum, Kraku lu jordan, Raciarija... Većinu stanovnika tih gradova linili su veterani rimskih legija i trgovci.
   
        Jedna od pritoka Dunava je i mala  preka Pek u kojoj se nalaze velike količine zlata. Po osvajanju Me  zije počinje sa eksplatisanjem i njenih prirodnih bogatstva. Počinju da niču rudnici i da se zlato ispira iz reke. Kraku lu Jordan je grad podignut na bržuljku uz užće reke Borice uz Dunav, ceo grad je bio posvećen preradi rude. Rimska Rudarska legija je bila smeštena u Kraku lu Jordan. Velike zidine su čuvale od napada i pljački, utvrđenje nikad nije osvojeno sve dok ga vatra nije progutala.
     Za ispiranje zlate se koristilo
jagnjeće runo koje se stavljalo na dno reke i preko kog se ispirao pesak vremenom, zlato se zbog svoje težine vremenom hvatalo za njega.  Prema mišljenju mnogih naučnika argonauti su se u svojoj potrazi za zlatnim runom uputli baš na ovo mesto.  Prema jednoj od legendi iz Singidunuma je krenula zlatna kočija sa nekoliko sanduka zlata i dragog kamenja. Pred najezdu huna i avara egipatskoj kraljici napravljana je kočija od čistog zlata, kad su majstori videli u kola su upregli konje i stavili materijal da dovrše kočije, i krenuli uz vija militaris da beže. Zbog zamora konja od težine kočije bili su veoma spori i morali su da je zakopaju, Napravili su veštačko brdo oko nje i pobegli. Stanovnici okolnih mesta još uvek tragaju za blagom.  ...

      ...  Šarenilo legende i istorije jedne reke, jednog puta, pravi portret jedne duše jednog vremena koje živi i danas  ...




      

.