Do VIMINACIJUMA

                       
                        ... Ostavivši za sobom Singidunum uz mоćni dunav  do Viminacijuma ...

            

      

           Izašavši iz Singidunuma sa istog mesta na kom se danas nalazi bulevar Kralja Aleksandra i pešačenje ili jahanje uz dunav cinili su određenu vrstu lepote koja se i danas može doživeti. Ulazna kapija Viminacijuma je portal  u naselje koji su stvorili imperatori koji su želeli da budu bogovi.

          Viminacijum, jedan od najznačajnijih rimskih vojnih logora na dunavu nastao je u prvom veku i tajao punih 600 godina, bio je glavni grad rimske provincije Gornje mezije (Moesie Superior), Koja obuhvata veći deo današnje srbije, severni deo Makedonije i severo zapadni  deo bugarske.

   

      Grad je za vrem vladavine iperatora Publija Elije Trajana Hadrijana stekao status municipija, što znači da je imao veliki stepe autonomije i nezavisnu gradsku upravu. Car Марко Антоније Гордијан Пије poznad kao Gordijan III osniva koloniju rimskih gradjana i sa radom počinje kovnica novca.U okvirima rimske uprave to je bio najveći status koji jedan grad može da dobije. U Viminacijumu je 211. godine Semptije Sever svog sina Karakali proglasio za cara. Procena je da je u gradu živelo oko 50 000 stanovnika, a u njemu su takodje boravile i dve legije, IV Flavijeva i VII Klaudijeva koje su važile za najbolje vojne jedinice u to vreme. Donošenjem Milanskog edikta 313 godine i izjednačavanjem Hrišćanstva a paganskom religijom Vimnacijumu postaje sedišete episkopa, a kasnije dobija status mitropolije. Prv
i značajni mitropolit je bio mitropolit Amanat, on se pominje kao učesnik Sinoda u Sardici koji se skupio da bi se rešio arijanski spor.

   

      U zanatskim radionicama su se načazile peći u kojima se pekla opeka. Grad je ima i bilioteku, poštu, veliki broj umetničkih ateljea, pozorište, hipodrom... svet to ga čini i po današnjim merilima pravim razvijenim gradom u koji ispunjave standarte za život i modernih ljudi. Raskošne terme su bile glavno sastajalište Rimljana. Usredištu termi su bile prostorije za masažu. Bilo je 6 bazena ukoji su oslikani cvetnim i živiotinjskim motivima. Kupatilo je bilo parno  a topao  vazduh je išao ispod podnica voda je akvaduktom dovdjena. Pronađen je i veliki broj lap koje su sližile za noćno kupanje, koje služilo i za okupljanje radi sumnjivih radnji.      

  

      Grad je bio pun velelpnih gradjevina koje kao da su imale samo jednu svrhu da ugode Carevima i imperatorima. Prelepe freske sa raznim motivima od paganskih do hrišćanski mogu se i danas videti dok na njima sija zlato istim sjajem kao i kad su napravljene.  Mauzolej cara Hostelijana, sina cara Trajana Dačana, predstavlja pravu umetničku celinu. Nekropola od do sad otkrivenih 14 000 grobova  je zbirka fresko slikarstva puno živih boja koje kao da tom mestu daju neku drugu namenu. Veliki broj novčića je bronađen u grobvima pagana da Heronu plate prevoz u podzemni svet. Jedna od najzanimljivijih je grobnica na kojoj se nalzi Nebeski jahač i Hristov monogram, što pokazuje kako je paganstvo prelazilo u Hrišćanstvo. O moći utvrđenja govori Severna kapija koja još postoji a bilo ih je još tri.

 
  Najezdnom Huna pod vođstvom Atile biča božijeg grad je opljačkan i uništen. Viminacijum je kao Pompeja ostao da leži zaboravljen. Ovaj nekada veoma bitan dragulj ostao je leži i čeka da ga iskopaju da opet zasija na dunavu kao u vreme kad je bio mesto careva i bogova.  ...

... Izlazak iz Viminacijuma grada imperatora je činio da se čovek oseća kao car i dalje uz dunav nastavi ...

Singidnum

… Prelazak preko moćne reke i ulazak u još moćniji grad prepun mirisa i boja je uživanje za sva čula čoveka ...

... postoji jedan grad koji leži na 2 moćne reke pun je blaga ali zlata nema nigde. Nijedan grad nema lepši bolji položaj i da su baš zbog toga nije više ljudi sukobilo. Tako su i rimljani u svojim osvajanjima na balkanu, pod vođstvom, cezarovog bratanca Oktavijana avgusta došli u malo utvrdjeno nasilje na brdu iznad ušća dveju reka.  U prvom veku pre nove ere pocinje sa izgradnjom grada u kom rastu velelepne palate, terme, krcme, vojni logor, vile, luka na ušću... I ako je grad nastao kao stanica između Sirmijuma i Viminacijma ubrzo postaje glavno mesto za odmor bogatijih rimljana. 

U vreme cara Hadrijana  muncipija – naselja sa ograničenom gradskom upravom, a kasnije i status kolonije – sa punim rimskim građanskim pravima. U singi dunumu je čitavj svoj vek posotjanja živela IV flavijeve lgeija za čije vreme grad dostiže vrhunac. I od tog trenutka postaje glavna vojna baza baza za napade rimljana na okolna vravarska plemena i dalja napredovanja.

U gradu se ubrzo pored vojnog logara razvijali i naselje Kanabe. U njemu su penzionisani vojnici, trgovci, zanatlije i svi oni kojima je život bio vezan za vojsku. Ova varoš proširila se vrlo brzo duž Save i Dunava, da bi se oba dela spojila novim delom,  koji se širio iza vojnog logora koji se nalazio na mestu današnjeg Kalemegdana. Tako okružen kastrum, čije velike zidine nastaviše moćno  dominiraju nad Savom i Dunavom, a sad i Kanabom. Kanabe, kao kastrum,ima dve glavne ulice. Cardo Principale se prostirala od kastruma preko Kalemegdana današnjom Vasinom ulicom,  da bi se završila duž Bulevara Kralja Aleksandra i prolazi pokraj nekropole. I Iy te ulice se nastavlja Via Militaris. Druga ulica Cardo decumans povezivala je savski sa dunavskim delom grada. Ove  dve ulice ukrštale su se kod današnje Narodne banke u današnjoj Ulici kralja Petra, gde se nalazio forum. Tu je takođe bio i amfiteatar, bazilika i ostale javne građevine. Patricijski  (bogataški)deo grada se nalazio kod današnje Saborne crkve, na čijem mestu se uzdizao Jupiterov hram, palata komadanta legije i javno kupatilo -Terma. Današnja Ulica kralja Petra bila je glavna trgovačka ulica, u kojoj su bile smeštene trgovačke i zanatske radnje prema vrsti proizvoda.

Paralelno sa izgradnjom grada tekla je i izgradnja njegova izgradnja ispod zemlje. Kamen za izgradnju grada je vadjen iz tašmajdanske pećine. Lagumi ispod grada su bili raznih namena, za skladištenje hrane i leda, kao tajni prolazi za bekstvo iz grada... Danas ti lagumi, čine veliku misteriju 

U gradu se ubrzo pored vojnog logara razvijali i naselje Kanabe. U njemu su penzionisani vojnici, trgovci, zanatlije i svi oni kojima je život bio vezan za vojsku. Ova varoš proširila se vrlo brzo duž Save i Dunava, da bi se oba dela spojila novim

delom,  koji se širio iza vojnog logora koji se nalazio na mestu današnjeg Kalemegdana. Tako okružen kastrum, čije velike zidine nastaviše moćno  dominiraju nad Savom i Dunavom, a sad i Kanabom. Kanabe, kao kastrum,ima dve glavne ulice. Cardo Principale se prostirala od kastruma preko Kalemegdana današnjom Vasinom ulicom,  da bi se završila duž Bulevara Kralja Aleksandra i prolazi pokraj nekropole. I iz te ulice se nastavlja Via Militaris. Druga ulica Cardo decumans povezivala je savski sa dunavskim delom grada. Ove  dve ulice ukrštale su se kod današnje Narodne banke u današnjoj Ulici kralja Petra, gde se nalazio forum. Tu je takođe bio i amfiteatar, bazilika i ostale javne građevine. Patricijski  (bogataški)deo grada se nalazio kod današnje Saborne crkve, na čijem mestu se uzdizao Jupiterov hram, palata komadanta legije i javno kupatilo -Terma. Današnja Ulica kralja Petra bila je glavna trgovačka ulica, u kojoj su bile smeštene trgovačke i zanatske radnje prema vrsti proizvoda. Terme s igrale veliku ulogu u životu rimljana . Za vreme hadrijana paralelno sa jačanjem grada povećava se i broj termi. Javne terme su imale dve prostorije, za muškarce i žene. Cena ulaznica je bila mala i pristupačna svima tako da su skoro svi išli u njih i to je dovelo do  toga da one postanu glavno mesto okupljanja
         Zahvaljujući svom geogrfskom položaju, Singidunum je predstavljao tranzitno mesto,  nalazio se  na raskršću nekoliko važnih saobraćajnica. Kroz grad je prolazio vojni i trgovački put koji je spajao Italiju  i Zapad sa Malom Azijom i Istokom. Sav promet ovim putem morao je da ide preko Singidunuma , gde se nalazio most preko Save. Carinska stanica Confluentes, na granici dve  provincije. Ova stanica je kontrolisala plovidbu . Tu se  naplaćivala i taksa za prelaz preko mosta.

                                                                                        

JUPITER (zevs, perun)

                O religioznom životu u Singidunumu saznaje se preko natpisa i slika sa spomenika. Posvetu na nadgrobinm spomenicima posvećeni su  bogovima Manama. Uglavnom su glasili Dis Manibus, i po neki Dis Manibus scarum ili Dis Manibus infernis. Ti natpisi ne pružaju nikakve podatke o kultu mrtvih, već samo predstavljaju uobičajne posvete koje su uobičajne u ovom delu Rimskog Carstva.Za jupiterom po brojnosti dolaze zaveti posvećeni Jupiteru. Posveta je glasila Juppiter optimus maximus iz čega se vidi da je reč o zvaničnom kultu Kapitolskog Jupitera. Ove spomenike su uglavnom napravila vojna lica.  Veliki broj ovakvih spomenkia je pronađen u Singidunumu, Naisu, Gornjoj Meziji i Donjoj Panoniji, što pokazuje da je Paternus bilo lokalno božanstvo koje je idetifikovano sa rimskim Jupiterom. Od orijentalnih kultova u Singidunumu je bio kult persijskog boga Mitre ili Podunavskih konjanika. Zavet upućen Heronu svedoči da je u Singidunumu postojalo jedno udruženje kojim je upravljao apostol Pater.Ostali zaveti posvećeni Nemezi, Liberu, Liberi, Majci zemlji, zatim cipus sa ilustracijom žrtvenika svečanosti , kao i dobro poznavanje Herkulove ikonografije govore nam o tome da su stanovnici Singidunuma bili svestraniji po pitanju religije nego sto je to dokumentovano spomenicima. Romanizovano stanovnistvo Singidunuma je prihvatilo zvaničnu rimsku religiju , prihvatilo je neke orijentalne kultove, ali je pri tome očuvalo veru u svoje stare bogove prikrivene pod imenima rimskih bogova.

Brdo iznad dunava je videlo puno stvari u svoje slavno rimsko doba. Malo keltsko mesto je doživelo transformaciju od malog varvarskog naselja do velepnog polisa da bi ga na kraju Avari i Sloveni pokorili.

... Čovek koji je ušao u megapolis kao što je bio Singidunum nije mogao ostati ravnodušan na grada koji je stvoren za vojsku a postao grad za uživanje. Rimljanin koji je za sobom ostavljao Singidunum osećao se kao da ostavlja sam rim, ali je znao da u Rim. ...

Četvrta predstonica

         ...   Ulazak u Sirmijum jednu od četri  predstonice Rimskog carstva za svakog varvara je predstavljao doživljaj. Velelepne građevine tu na obodu Rimskog carstva su činila da se čovek svojevoljno pokori civilizaciji ljudskog uma koji je stvorio sva ta kupatila, akvadukt koji je dovodio  vodu sa fruške gore, i veliku arenu gde je i moćni spartak prvi put kao gladijator nastupao.
       
        Sirmijum po kom danas citava oblast nosi ime (Srem) je nastao
u 4 veku pre nove ere i naseljavali su ga Iliri i Kelti. Drugom polovinom prvog veka pre nove ere pokorili su ga rimljani u osvajačkoj kampanji na Iliriju, kasnije carsku rimsku provinciju.  Zahvaljujuci rekama na kojima leži grad ima veliki znacaj kao luka na reci savi i dobija moć i povremo je reѕidencija careva i jako uporište rimskih legionara. Punih 500 godina grad je bio i rastao u rukama rimljana dok to nisu prekinuli varvarki napadi i konacno ga dotukli avari 505. Godine.
     

ARTEMIDA 

           Artemida, boginja lova je bila zaštitnica grada je po predanju vojnicima u gradu davala jake stitove da izdrže sve borbe i da cuvaju grad. O ulozi svetih ličnosti grada negovore samo paganska predanja nego i rana hrišćanka. Apostol Pavle je svoje širenje hrišćanstva započeo baš ovde ovde u mracnim uličicama i kućama siromašnih ljudi.

          Istoričar Armijan Mircelin je grad na ušću reke bosut i Save nazvao  ,, Slavnom i mnogoljudnom majkom svih gradova".  Grad je u jednom trenutko brojao preko 100.000 ljudi što odgavara veličini i moći današnjeg londona, što ga cini pravim megapolisom svog doba. O jačini i pivrženosti rimskoj upravi govori da jedini pored rima regrutni centar pretorijanske garde bio baš ovde u Sirmijumu.  Mnogi varvarski mladići u potraѕi za sigurnijim i boljim životom  su dolaѕili baš ovde da se prijave za nju ili u legionare.

       Okruženje grada je bilo plodno i močvarno, na obližnjoj planini, Fruškoj gori uzgajala se vinova loza kao i danas. A u močvarnom delu koju je reka sava pravila lovili su dabrove i ptice, takođe se i puno lovila riba. U okolnm hrastovim šumama seklo se drvo i koristilo za izgradnju rimskih brodova koji au prevozili ljude i robu savom i dunavom.

     Put dalje uz savu vodi do taurunuma koje je i često pod različitom vlašću sa singidunom činio jednu celinu.Nalazi se na bregu iznad dunava  i imao malu luku ispod grada, često je bio povezan mosotvima sa drugom stranom.  ….


....I tako se na brodu preko ušća save i dunava ide do Singidunuma ...

VIA MILITARIS

       

Bila jednom jedna..  Bolje reći jedan drum, ali ovo nije bajka...

Ovo je bajkovito putovanje jednim putem koji će  za 2 000 godina svog postojanja preživet toliko burnih događaja koji su uticali na današnje drusštvo. Taj put se zove VIA MILITARIS  sagradili su ga rimljani pre skoro 2 000 godina i on se do danas u raznim oblicima održao.   Početak ovog puta je u močvarnoj, tek osvojenoj panoniji. I put dalje vodi preko Balkana do carskog grada Konstatinopolja.

RIMSKI  LEGIONAR

Početkom prvog veka Rimska imperija sve agrasivnije prodire na balkan i jača svoju moć na njemu. Jedna od legendi kaže da je upravnjanje balkanom i izgradnja velikog puta korz njega i asimiliranja lokalnog stanovništva sa rimskim bila ideja Gaja Julija Cezara. Rimljani su gradili puteve kroz svoje teritorije da bi ubrzali transport vojske i trgovinu. Celom dužina puta su gradili utvrđenja sa kulama i rasporedili tako da budu na dan hoda da bi vojska mogla da se odmori i nosi što manje stvari sa sobom. Ta utvrđenja su služila i za odbranu trgovačkih karavana od pljačkanja koja su u to vreme bila vema učestala. Put je bio širok 9 rimskih stopa što je bilo dovoljno da se mimoiđu dvoje zaprežnih kola ili red rimskih vojnika koji su uvek imali prednost.

Svaki rimski legionar je sa sobom imao: Koplje, luk i strlu, i mali macč- gladijus, sledovanje hrane koju su najčešće činili hleb, sezonsko povrće i voće i malo vina. Zanimljivo je da se taj način ishrane vojske zadržao sve do prvog svedskog rata. Skoro svako ko je išao tim putem je sa sobom imao i opremu ѕa paljenje vatre, iglu i konac, manji nož, uljanu lapu, šolju ili čuturu od tikve. To dokazuju ostaci koji su nađeni celom dužinom puta.

Ono sto ovaj put čini posebnim je lepota predela i gradova kroz koji prolzi. I baš to daje objašnjenje što su po njemu išle razne vojske i imperije da osvajaju svet ...